مقدمه
شرایط نامساعد شمیایی و فیزیکی خاکهای ایران از جمله شوری، PH بالا و ساختمان نامناسب با وجود کوددهی های مکرر مشکلات تغذیهای متعددی را ایجاد میکند که عمده ترین آنها تبدیل شدن عناصر از فرم یونی و قابل جذب به فرم غیرقابل جذب است و در نهایت منجر به کاهش شدید راندمان کوددهی ها میشود. کاهش راندمان کوددهی منجر به افزایش هزینه های کشاورز و از طرفی کاهش عملکرد به مرور زمان خواهد شد.
ترنس ایکس چیست؟
ترنس ایکس چکیده یک پژوهش ده ساله دانشگاهی که حاوی انواع اسیدهای آلی خصوصاً کربوکسیلیک اسیدها میباشد که در بهبود شرایط جذب عناصر بلوکه شده در خاک نقش پررنگی دارد. در اراضی کشاورزی هر ساله مقادیر بسیار زیادی از انواع کودهای شیمیایی و آلی به خاک اضافه میشوند که در بسیاری از موارد تنها 10 درصد از آنها قابلیت جذب دارند و مابقی به دلیل شرایط نامساعدخاکها(PH ودرصد آهک بالا( به شکل غیرقابل جذب درآمده و عمدتاً با سایر عناصر تشکیل رسوب میدهند. ترنس ایکس به مانند کلیدی قفل عناصر باند شده در خاک را شکسته و با آزادسازی جذب آنها برای ریشه را ممکن می سازد، از طرفی ترنس ایکس به عنوان یک عامل کلاتگر قوی عناصر آزادشده را کلات کرده و از تبدیل مجدد آنها به فرم غیرقابل جذب جلوگیری میکند. نکتهای که در این باب حتماً میبایست مدنظر قرار گیرد اینست که ترنس ایکس به دلیل اینکه مشتمل بر ترکیبات آلی (اسیدهای آلی) است برخلاف سایر محصولات تجاری که به عنوان آزادکننده عناصر معرفی میشوند و حاوی اسیدهای صنعتی مانند اسیدسولفوریک یا اسید نیتریک میباشند، هیچ گونه عوارض جانبی و یا تاثیر منفی روی میکروارگانیسم های مفید و ریشه های جوان گیاه نداشته و حتی مطالعات بسیاری تاثیر مثبت اسیدهای آلی روی تحریک رشد جمعیت میکروبی مفید خاک و بهبود کارکردهای ریشه را به اثبات رسانده اند.
گذشته از نقش کلات کنندگی و آزادکنندگی عناصر، ترنس ایکس در اراضی شور میتواند به عنوان یک ترکیب ضد شوری(Anti salt) عمل کند. به منظور بررسی این قابلیت ترنس ایکس تستی میدانی در منطقه شهرستان مه ولات واقع در خراسان رضوی انجام شد. مزرعه هدف باغ پستهای به سن 25 سال بود و آنالیز خاک از دو عمق 0 تا 50 سانتیتر و 50 تا 100 سانتیمتر قبل از استفاده از ترنس ایکس انجام شد که نتایج آن به شرح زیر میباشد:
جدول 1 نتیجه آنالیز خاک قبل از استفاده از ترنس ایکس در دو عمق
در این آزمایش سعی شد پارامترهای مهم و تاثیرگذار در ایجاد شرایط تنش شوری مانند EC و SAR و میزان سدیم خاک مدنظر قرار گیرند.در طی مدار آب همراه آبیاری 15 لیتر در هکتار ترنس ایکس به کمک بشکه شیردار استفاده شد. بعد از رسیدن رطوبت خاک به حد نرمال نمونه برداری مجدد دقیقاً در مجاورت چاله های حفرشده به منظور نمونه برداری اولیه حفر شد و نمونه گیری خاک انجام شد. نتایج برطبق آنالیز خاک به شرح زیر میباشد:
جدول 2 نتیجه آنالیز خاک بعد از استفاده از ترنس ایکس در دو عمق
همانطور که در جدول شماره 2 مشاهده میشود بعد از استفاده تاثیر ترنس ایکس روی پارامترهای ذکر شده در عمق 50 تا 100 سانتیمتری بسیار چشم گیر بود به طوریکه مقدار عددی هدایت الکتریکی(EC) در این عمق از 50/11 به 63/5 دسی زیمنس بر متر و مقدار عددی SAR از 09/25 به 46/10 کاهش یافت. نتایج تست فوق نشان دهنده ی قدرت بالای ترنس ایکس در شکستن رسوبات نمکی خاک در عین بیخطری برای میکروارگانسیم های مفید و ریشه های جوان است. در مورد کاربرد ترنس ایکس به عنوان یک آنتی سالت این نکته را باید مدنظر قرار داد که در مدیریت گیاهان حساس به شوری و خاک های دارای درصد بالایی از سدیم و کلر در طول دوره تقاضای بالای گیاه برای عناصر(مرحله رشد سریع یا پرشدن مغز در آجیلی ها) و مقاطع گرم فصل بهتر است ترنس ایکس مورد استفاده قرار نگیرد.
بهترین زمان استفاده از ترنس ایکس(Trans-x)
تشخیص زمان و مکان استفاده از ترنس ایکس برمبنای انجام آنالیز خاک یا اطلاعات قبلی از میزان ذخیره عناصر خاک میسر خواهد بود. به طور کلی در کشتهای گلخانه ای و الخصوص گلخانه های دارای قدمت و تعدد کشت، انباشتگی بالایی از عناصر غذایی خصوصاً عناصر ماکرو در خاک وجود دارد. وجود درصد بالایی از عناصر غذایی بلوکه شده و غیرقابل جذب در خاک علاوه بر هدررفت هزینه های قبلی، راندمان کوددهی های بعدی را به شدت کاهش خواهد داد.
هدف اصلی از معرفی ترنس ایکس به کشاورز کاهش هزینه های کودی بدون کاهش عملکرد و حتی منجر شدن به افزایش عملکرد وی است. در تست میدانی انجام شده در یک مزرعه گوجه فرنگی فضای باز در ترکیه با دارا بودن ذخیره بالایی از عناصر غذایی تنها با استفاده از ترنس ایکس بدون هیچ گونه هزینه کودی 22 درصد افزایش عملکرد حاصل شد.
دو نکته مهم در مدیریت استفاده از ترنس ایکس را باید مدنظر قرار داد، اول پایش دقیق میزان ذخیره عناصر خاک قبل و در طول مدت زمان استفاده از ترنس ایکس و نکته دوم اینکه ترنس ایکس حاوی هیچکدام از 16 عنصر غذایی مورد نیاز گیاهان نیست و نباید انتظار داشت که کمبود عناصر غذایی را جبران کند که هیچ ذخیرهای یا مقدار بسیار اندکی از آنها در خاک وجود دارد. این نکته مهم همیشه باید مدنظر قرار گیرد که با توجه به ذخیره اندک عناصر میکرو در خاکهای اکثر مناطق ایران در طول مدت استفاده از ترنس ایکس حتی در خاکهای دارای انباشتگی عناصر ماکرو، تغذیه عناصر میکرو، خصوصاً در کشتهای فشرده ضروری و لازم خواهد بود.
توصیه عمومی میزان استفاده از ترنس ایکس در شیوه ی آبیاری سنتی یا غرقابی 5 تا 10 لیتر در هکتار، در سیستم آبیاری قطره ای کشتهای فضای باز 5 لیتر در هکتار و در آبیاری قطرهای سامانه های کشت فشرده مانند گلخانه ها به ازای هر 1000 مترمربع 2 لیتر میباشد.
جنبه های مختلف استفاده از ترنس ایکس به صورت محلولپاشی
محلول پاشی ترنس ایکس به تنهایی یا همراه با محلولپاشی عناصر غذایی تاثیر مثبتی روی کارکردهای فیزویولوژیک گیاهان مختلف خصوصاً تحت شرایط تنش خواهد داشت. به عنوان مثال در مطالعه ای Khan(2003) مشخص شد که محلولپاشی اسیدهای آلی روی گیاهان مختلف به دلیل کاهش صدمات ناشی از تنش، افزایش میزان فتوسنتز، سطح برگ و میزان ماده خشک تولیدی باعث افزایش عملکرد تحت شرایط تنش میشود. سالیسیلیک اسید به عنوان یکی از اسیدهای آلی موجود در ترنس ایکس در درون گیاه به عنوان یک مولکول سیگنالینگ عمل کرده و در افزایش مقاومت گیاه به تنشهای غیرزنده نقش مهمی ایفا میکند. از دیگر نقشهای این اسید آلی در گیاهان میتوان به نقش حیاتی آن در رشد گیاه، جذب و انتقال عناصر و همچنین ایفای نقش در سیستم سیگنالینگ درونی گیاه و تحریک سیستم دفاعی گیاه در برابر پاتوژنها اشاره کرد(Khan 2003).
قدرت بالای کلات کنندگی کربوکسیلیک اسید موجود در ترنس ایکس در استفاده همراه با سایر عناصر به صورت محلولپاشی راندمان جذب برگی عناصر را افزایش میدهد.آزمایشات ابتدایی بررسی اثرات محلولپاشی ترنس ایکس روی بیماریهای آوندی درختان آجیلی نتایج امیدوار کنندهای در پی داشته است.
دوز عمومی استفاده از ترنس ایکس در محلولپاشی به همراه عناصر و به تنهایی 2 تا 5/2 لیتر در هکتار میباشد.
شروع گفتگو
سلام برای شروع چت در واتس اپ بر روی یکی از کارشناسان زیر کلیک کنید
